سوریه در آستانه فروپاشی؛ آیا سرنوشت لیبی تکرار می‌شود؟

تحلیلگران مسائل منطقه نسبت به آینده سوریه پس از دوران بشار اسد ابراز نگرانی کرده و احتمال تکرار سناریوی لیبی را برای این کشور مطرح می‌کنند. این نگرانی‌ها بر اساس ساختار متزلزل حکومتی، تقسیمات جغرافیایی و کانون‌های بحران فعال در سوریه شکل گرفته است. با این حال، تفاوت‌های قابل توجهی میان وضعیت سوریه و لیبی وجود دارد.

لیبی پس از سقوط معمر قذافی در سال ۲۰۱۱، به دو دولت رقیب تقسیم شد و از آن زمان تاکنون درگیر جنگ‌های داخلی، منازعه بر سر منابع نفتی و دخالت قدرت‌های خارجی بوده است. این کشور به الگویی هشداردهنده برای سوریه تبدیل شده است.

سوریه نیز با مجموعه‌ای از کانون‌های بالقوه ناآرامی روبروست. در شمال‌غرب، حضور گروه‌های خارجی، در شهرهای بزرگ فعالیت مستقل عناصر سابق هیئت تحریرالشام و جناح‌های حلب که با تصرف اموال و اخاذی، اقتدار دولت مرکزی را تضعیف می‌کنند. در مرکز و جنوب، حضور نیروهای عشایری و ارتش آزاد سوریه با حمایت آمریکا و در شمال‌شرق، رقابت‌های پنهان منطقه‌ای و قومی میان ترکیه، ارتش ملی و نیروهای دموکراتیک سوریه مشاهده می‌شود.

گیر پدسن، فرستاده ویژه سازمان ملل، نسبت به قرار گرفتن سوریه بر «لبه چاقو» هشدار داده و بر لزوم اصلاح مسیر توسط احمد الشرع برای جلوگیری از ایجاد رژیمی اقتدارگرا و بسته تأکید کرده است. او همچنین نبود اعتماد میان دولت موقت، کردها و دروزی‌ها را عاملی برای سوق مجدد کشور به سوی درگیری‌های داخلی دانسته است.

اخبار منتشر شده از سوی روزنامه «اسرائیل هیوم» مبنی بر پیشنهاد ایجاد کانتون‌های خودمختار برای کردها و دروزی‌ها و تأیید حضور دائمی نیروهای اسرائیلی در عمق ۶۰ کیلومتری جنوب سوریه توسط «رادیو ارتش اسرائیل»، نشان‌دهنده تبدیل سوریه به میدان رقابت‌های نیابتی است.

با وجود شباهت‌های موجود، سوریه از نظر اجتماعی و قومی پیچیده‌تر از لیبی است. لیبی بیشتر درگیر تقسیمات تاریخی و قبیله‌ای میان «فَزان»، «برقه» و «طرابلس» بوده و شکاف‌های مذهبی و طایفه‌ای گسترده‌ای ندارد.

تحلیلگران معتقدند برای جلوگیری از تکرار سرنوشت لیبی، دولت الشرع باید تروریست‌ها را از بدنه دولت حذف کرده و از سرکوب اقلیت‌ها دست بردارد، در غیر این صورت سوریه به عرصه رقابت بازیگران مختلف تقسیم خواهد شد.

منبع: irna_1313