برنامه هفتم توسعه؛ نقشه راه ایران برای عبور از بحران آب با حکمرانی نوین

ایران در بحرانی‌ترین شرایط آبی دهه‌های اخیر به سر می‌برد و برنامه هفتم توسعه با رویکردی نوین، بر اصلاح حکمرانی آب و عبور از این چالش از طریق تصمیم‌گیری مشترک، مشارکت مردمی و بازتعریف نقش نهادهای مسئول تأکید دارد. گزارش‌های رسمی وزارت نیرو نشان می‌دهد میانگین بارش بلندمدت کشور از ۲۴۸ میلی‌متر به ۲۲۸ میلی‌متر کاهش یافته و در بازه زمانی مهر تا آبان ۱۴۰۴، تنها ۲.۳ میلی‌متر بارش ثبت شده که کاهشی ۷۵ درصدی نسبت به سال گذشته و ۸۲ درصدی نسبت به میانگین بلندمدت را نشان می‌دهد. ۲۱ استان کشور در این مدت شاهد هیچ بارشی نبوده‌اند و ایران وارد ششمین سال پیاپی خشکسالی شده است.

مصرف بیش از ۹۲ درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور، که حدود ۸۵ درصد آن به بخش کشاورزی اختصاص دارد، در حالی که شاخص جهانی برداشت ایمن کمتر از ۴۰ درصد است، منجر به فرونشست زمین، کاهش پایداری خاک و اکوسیستم‌های طبیعی شده است. در حوزه محیط زیست نیز بیش از ۴۰ درصد پهنه‌های تالابی کشور دچار خشکی یا افت شدید آب شده‌اند و زیست‌بوم‌های آبی در وضعیت بحرانی قرار دارند. این وضعیت به گسترش کانون‌های گرد و غبار و بیابان‌زایی در بیش از ۸ میلیون هکتار از اراضی ایران دامن زده و سلامت عمومی، امنیت غذایی و پایداری سکونتگاه‌ها را تهدید می‌کند.

متخصصان محیط زیست معتقدند آب در جهان امروز تنها یک منبع طبیعی نیست، بلکه شاخصی از عدالت، پایداری و بلوغ حکمرانی است. کشورهایی که بحران آب را مهار کرده‌اند، بر ارزش‌گذاری اقتصادی منابع، عدالت در دسترسی و مشارکت مردم در تصمیم‌سازی تکیه دارند. برنامه هفتم توسعه فرصتی برای ایران است تا با تکیه بر این سه اصل، اعتماد عمومی را بازسازی کرده، نقش مردم را بازتعریف کند و همکاری نهادهای مسئول را ارتقا دهد. موفقیت در این آزمون مشترک، نه تنها ضامن حیات رودخانه‌ها و تالاب‌ها خواهد بود، بلکه نشانه بلوغ حکمرانی ملی و هم‌زیستی پایدار مردم و طبیعت است.

منبع: irna_1313