اختلاف نظر کارشناسان بر سر مبنای محاسبه قیمت بنزین؛ هزینه صفر نفت یا واقعیت‌های مالی؟

بحث «هزینه تمام‌شده ۲ هزار تومانی بنزین» بار دیگر در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شده است. این رقم که پس از گمانه‌زنی‌ها درباره سه‌نرخی شدن بنزین مطرح شد، بر این فرض استوار است که نفت خام در محاسبه قیمت، کالایی «بدون هزینه» در نظر گرفته می‌شود. سیدمصطفی موسوی‌نزاد، کارشناس اقتصادی، این رویکرد را به شدت مورد انتقاد قرار داده و آن را «غلط اندر غلط» توصیف می‌کند. وی معتقد است نادیده گرفتن ارزش واقعی نفت و هزینه‌های مرتبط با استخراج و پالایش، منجر به تصمیم‌گیری‌های نادرست در حوزه انرژی خواهد شد.

در مقابل، دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که بر مبنای آن، نفت به عنوان «انفال» و متعلق به عموم مردم تلقی می‌شود. بر اساس این دیدگاه، هزینه استخراج نفت باید از محل سهم قانونی ۱۴.۵ درصدی شرکت ملی نفت تأمین شود و در نتیجه، قیمت بنزین باید با فرض «هزینه صفر نفت» محاسبه گردد. این استدلال، مبنای محاسبه قیمت بنزین را بر پایه مالکیت عمومی نفت استوار می‌کند.

با این حال، آمار رسمی منتشر شده، شکاف قابل توجهی را میان سهم واقعی شرکت ملی نفت و رقم مصوب نشان می‌دهد. طی ۱۵ سال گذشته، سهم واقعی شرکت ملی نفت از منابع نفتی حداکثر ۹ درصد و در سه سال اخیر کمتر از ۲ درصد بوده است. این اختلاف مالی قابل توجه، بیانگر عدم تأمین منابع لازم برای سرمایه‌گذاری و توسعه در صنعت نفت است. بنابراین، پیچیدگی بحث قیمت‌گذاری بنزین فراتر از یک محاسبه ساده و مبتنی بر فرض‌های نظری است و نیازمند در نظر گرفتن واقعیت‌های مالی و عملیاتی صنعت نفت می‌باشد.

منبع: farsna